از دانشآموزان میخواهیم تا حقوقی از رساله حقوق امام سجاد علیهالسلام را بخوانند و در مورد آن توضیح بدهند. سپس با ثبت حقوق خوانده و بیان شده و گذاشتن یک قرار جمعی در هفته، برای انجام آنها برنامهریزی و نتایج را در کلاس اعلام کنند.
متن برگه حقوق مادر:
حق مادر
اما حق مادر برتو آن است كه بدانی او حمل كرده است تو را، نُه ماه طوريكه هيچكس حاضر نيست اين چنين ديگری را حمل كند و به تو شيره جانش را خورانده است قسمی كه هيچكس ديگر حاضر نيست اين كار را انجام دهد و با تمام وجود؛ با گوشش، چشمش، دستش، پايش، مويش، پوست بدنش و جميع اعضا و جوارحش تو را حمايت و مواظبت نموده است و اين كار را از روی شوق و عشق انجام داده و رنج و درد و غم و گرفتاری دوران بارداری را به خاطر تو تحمل نموده است؛ تا وقتی كه خـدای متعال تو را از عالم رحم به عالم خارج انتقال داد.
پس اين مادر بود كه حاضر بود گرسنه بماند و تو سير باشی؛ برهنه بماند و تو لباس داشته باشی؛ تشنه بماند و تو سيراب باشی؛ در آفتاب بنشيند تا تو در سايه او آرام استراحت كنی؛ ناراحتی را تحمل كند تا تو در نعمت و آسايش به زندگی ادامـه داده و رشد نمایی و در اثر نوازش او به خواب راحت و استراحت لذيذ دست يابی.
شكم او خانهی تو و آغوش او گهواره تو و سينه او سيرابكننده تو و خود او حافظ و نگهدارنده تو بود؛ سردی و گرمی دنيا را تحمل میكرد؛ تا تو در آسايش و ناز و نعمت زندگی كنی.
پس شكرگزار مادر باش به اندازهای كه برای تو زحمت كشيده است و نمیتوانی از او قدردانی نمایی مگر به عنايت و توفيق خداوند متعال.
متن برگه حق پدر:
اما حق پدرت بر تو آن است كه بدانی او اصل و ريشه توست؛ و تو فرع و شاخه او هستی؛ و اگر او نبود، تو نبودی. پس هر وقت در خودت چيزی میبينی كه موجب پيدا شدن غرور در تو میگردد؛ متوجه باش كه پدرت اصل و اساس آن نعمت است و خداوند را به خاطر اين نعمت بزرگ ستايش كن و از او تشكر كن به اندازهی نعمتی كه به تو ارزانی نموده است و قوتی نيست مگر به قوت خداوند متعال.
متن برگه حق برادر:
اما حق برادرت آن است که دست و بازوی قدرت تو و پشت و پناه توست و باعث توست که متکی به او هستی و نیرو و توان تو میباشد که بدان وسیله –به دشمن– حمله میبری. پس مبادا از او در راه معصیت خدا بعنوان اسلحه استفاده کنی و همچنین ابزاری در راه ظلم و پایمال کردن حق خدا قرار دهی. کمک و یاری او در مقابل هوای نفس و پشتیبانی از وی در مقابل دشمن را ترک مکن. با این همه اگر او مطیع امر پروردگارش بود و دستور را به خوبی پذیرا بود چه بهتر و اگر نه باید خداوند نزد تو مقدم بر او و عزیزتر از او باشد.
متن حق معلم:
اما حق كسي كه تو را تعليم میدهد بر تو آن است كه در تعظيم و تكريم و احترام او كوتاهی نكرده؛ محضر و مجلس او را بزرگ شماری و به نحو احسن به گفتار او در حال درس گوش فرا دهی و با پيشانی باز از گفتارش و درسش استقبال كنی. برای آنكه بتواند در آموزش تو موفق باشد تو خود نيز استاد را در اين امر كمک كن بـه اين بيان كه در حال درس و شنيدن سخنان استاد؛ ذهنت را كاملا آماده كن و دقت داشته باش و قلب و دلت را برای پذيرش آنچه میشنوی پاک بگردان و خاطراتت را در آن حال فراموش كرده به لذايذ و امور شهوانی فكر نكن.
و بدان كه تو از طرف معلم و استاد رسالت داری تا آنچه را كه از او میآموزی به غير خودت منتقل نمایی و بايد همانطور كه شنيدهای به ديگران انتقال دهی و چيزی از آن كم يا به آن اضافه نكنی و قوتی نيست مگر به خداوند متعال.
برگرفته از رسال حقوق امام سجاد علیهالسلام